معرفی گیاه هل

هل گیاهی است بومی جنوب شرق آفریقا که به صورت وحشی و پرورشی می‌روید. هل در واقع از خانواده زنجبیل ها است و انواع مختلفی دارد که از ویژگی های آن می‌توان به معطر بودن و خاصیت دارویی آن اشاره کرد. در این مطلب از سایت الوند سعی داریم که شما را با نحوه ی کاشت هل و چگونگی پرورش آن و انوع آن آشنا کنیم.

خواص درمانی و مزیت گیاه هل

دانه های هل ویژگی های فراوانی دارد از جمله برطرف کردن بوی نامطبوع دهان، کمک کردن به هضم غذا و تحریک کردن اشتهای افراد را می‌توان نام برد. به طوری که دم کرده آن نشاط آور، تقویت کننده معده و باد شکن است و هم چنین باعث رفع حالت تهوع و بی حالی و ممانعت از ترشح زیاد اسید معده می‌شود.

گیاه هل طبع گرمی دارد و بسیار انرژی زا می‌باشد و در واقع با کاهش اضطراب و نگرانی باعث بهبود روحیه می‌شود. هل در تقویت کلیه ها نیز موثر می‌باشد. باید توجه داشت که مصرف بیش از حد هل باعث افزایش تپش قلب میشود.

هل سفید

هل سفید هم گیاه علفی و چند ساله است. ساقه های زیر زمینی و منشعب دارد. ساقه های زیرزمینی آن ضخیم و طویل است و ساقه هایه هوایی آن بهم پیچیده به ارتفاع حدود تا 3 متر می‌رسد. هل سفید هم از تیره زنجبیلهاست. برگهایی ساده، متناوب و بیضی شکل دارد. گیاهی بوته ایست با گلهای بوته ای کوچک و سفید رنگ که در مرکز گل رنگ بنفش خودنمایی می‌کند.

میوه هل سفید کپسولی شکل است. بسیار معطر است و محتوی دانه های سخت سیاه مایل به قهوه ای رنگ است. طبیعت هل خیلی گرم و خیلی خشک است. حاوی پروتئین، کلسیم اکسالات و سیلیس است و بخش مورد استفاده آن دانه های داخل آن است. معمولا دانه های داخل هل سفید رو دم می‌کنند. ادویه معطریست در صنایع غذایی، شیرینی پزی، عطر سازی و معطر کردن بعضی از محصولات دخانیات. مصرف بیشتر از 3 گرم در روز برای بدن مضر است.

هل سبز

در طب چینی هل سبز در درمان بیماریهای معده و روده استفاده می‌شود. دانه های هل خواص ادرارآور دارد. هل سبز در جنوب شرق آسیا یافت می‌شود. خواص ویژه ای در درمان طب سنتی دارد، از هل سبز به عنوان دانه یا پودر در صنعت مرباسازی و کمپوت سازی استفاده می‌شود و در طبخ گوشت سفید هم هل سبز کاربرد دارد. از دانه های هل به صورت دانه یا کوبیده در چای یا قهوه برای خوشبو کردن آن استفاده می‌شود. یکی دیگر از ویژگیهای هل سبز این است که سبب چاق شدن می‌شود زیرا هل اشتها را افزایش می‌دهد.

عطر هل سبز از دیگر گونه های آن ( سفید و سیاه ) بیشتر است. هل سبز چاشنی معطریست که در طبخ غذا، پخت نان و شیرینی استفاده می‌شود.

هل سیاه

هل سیاه میوه گیاهی چند ساله و علفی است. همچنین از خانواده زنجبیل‌هاست. هل سیاه نام‌های دیگری دارد که مهمترین آن هیل غراب و قافله کبار است. میوه های هل سیاه اول شهریور با قطر 25 تا 50 میلیمتر بوجود می‌آید که در هر دانه 12 دانه نا منظم قهوه ای رنگ با بویی معطر و مزه ای شیرین دارد. کشورهایی از جمله هندوستان، ترکمنستان، ایران (شهر کرمان) بزرگترین تولید کننده هل سیاه هستند. دانه های هل سیاه دارای آنتی اکسیدانهای قدرتمندی هستند، که در درمان بیماریها موثر هستند.

مطالعات نشان می‌دهد که هل سیاه سرشار از ترکیبات منحصر به فرد از جمله ترپی نئول، ترپنین، فورمیک اسید و استیک اسید است. دانه های هل سیاه بسیار مقوی هستند و نقش پررنگی در ساخت داروها دارد.

کاشت هل

قبل از کشت هر گیاهی، لازم است شرایط مناسب رشد آن گیاه را فراهم کنید و با بررسی اقلیم بهترین منطقه را برای کاشت انتخاب کنید.

برای آشنایی با کاشت هل بایستی ابتدا موارد زیر را در نظر بگیرید. با ما همراه باشید.

1- منطقه مناسب برای کاشت هل

کاشت هل در مناطق گرم و حاره و به ‌دور از بادهای شدید بهتر عمل می‌کند. پس در انتخاب منطقه برای کاشت هل باید به این نکات توجه شود.

2- دمای مناسب

بهترین دما برای کاشت هل ۱۰تا ۳۵ درجه سانتی گراد می‌باشد که البته این گیاه در درجه حرارت های بین ۳۰ تا ۳۵ درجه نیز می‌تواند رشد مناسبی داشته باشد.

3- نور مناسب

مکانی روشن و پر نور اما به دور از نور مستقیم آفتاب برای کاشت هل مناسب است. حتی این گیاه در موطن خود در زیر درختان که سایه- آفتاب است رشد خوبی دارند و در معرض نور مستقیم آفتاب کشت نمی‌شوند.

وجود نور مستقیم بخصوص زمانی که هوا گرم است از دلایل سوختگی نوک و حاشیه برگها و همچنین پژمردگی و خشکیدگی آنها است. اگر نور کافی نباشد به تدریج فاصله برگها بر روی یک ساقه از هم بیشتر می‌شود، برگهای جدید ریزتر و رنگ پریده می‌شوند.

4- تاثیر آبیاری در کاشت هل

برای رشد مطلوب گیاه هل علاوه بر اینکه رطوبت باید در خاک باشد در هوای اطراف برگ ها نیز باید شاهد آن باشیم. باید در نظر داشت که آبیاری بیش از حد باعث سیاه شدن برگ ها، پوسیدگی ساقه‌ ها و ریشه ‌های گیاه می‌شود.

5- کود مناسب برای کاشت هل

به منظور بهبود کیفیت و بالا رفتن محصول دهی گیاه هل استفاده از میزان مناسبی کودهای شیمیایی به همراه کودهای آلی در طول رشد توصیه می‌شود. چرا که این گیاه نیاز بالایی به مواد معدنی و عناصر غذایی دارد.

6- محل کاشت هل

حساسیت گیاه هل به وزش باد در زمان رشد بسیار بالاست بنابراین توصیه می‌شود که در مکان هایی که باد خیز هستند کاشت هل صورت نگیرد چرا که باعث کاهش شدید راندمان و محصول دهی گیاه می‌شود.

روش کاشت هل

 با رعایت کردن نکاتی که در بالا به آنها اشاره کردیم بایستی با فراهم کردن بذرهای سالم و تازه، آنها را به مدت 24 ساعت در آب خیساند تا جوانه‌زنی آنها سریعتر شود. سپس بذرها را بر روی سطح خاک مناسب قرار دهید و با پوشش نازکی از خاک‌برگ بذرها را بپوشانید و خاک را مرطوب کنید.

دقت کنید که میزان رطوبت خاک زیاد و گل ‌آلود نشود. بذرهای هل دیر جوانه می‌زنند و ممکن است 4 تا 8 هفته به طول بیانجامد پس بهتر است صبور باشید. گلهای این گیاه معمولاً از فروردین تا شهریور با توجه به شرایط اقلیمی ظاهر می‌شوند. همچنین از زمان جوانه زدن تا بالغ شدن و تولید محصول دو تا سه سال زمان نیاز است.

روشهای تکثیر هل

بذر گیاه هل به دو گونه رویشی (تقسیم ریزوم) و زایشی تکثیر پیدا می‌کند که در روش رویشی توده های بزرگی از ریزوم گیاه در حال رشد را گرفته و از هم جدا و به اندازه های کوچکتر تقسیم می‌کنیم که این توده ها باید یک ساله و حداقل یک جوانه داشته باشند و بعد از آن باید آنها را در چاله هایی بکاریم سپس چاله ها را با مخلوطی از خاک سطحی، کمپوست و کود گاو به مدت یکی دو ماه قبل از آغاز کاشت هل پر می‌کنیم. استفاده از تکثیر رویشی باعث رشد سریع تر گیاه می‌شود.

تاریخ فواصل کاشت

اوایل پاییز (شهریورماه – مهرماه) مناسب ترین زمان برای کشت بذر هل در خزانه اول می‌باشد. بذر ها در ردیف هایی به فاصله 15 سانتی متری از یکدیگر کشت شده و 30 تا 90 روز پس از کاشت سبز می‌شوند. هنگامی که گیاهان سه تا چهار برگی شدند آنها را باید به خزانه دوم و در ردیف هایی به فاصله 20 تا 25 سانتی متری از یکدیگر منتقل نمود. چنانچه نشاء ها در خزانه دوم، در زمین کشت شده باشند.

بعد از 10 تا 12 ماه ولی چنانچه در کیسه های پلی اتیلنی کشت شده باشند. بعد از 5 تا 6 ماه می‌توان آنها را به زمین اصلی منتقل کرد. در زمین های کاملا مسطح، نشاء ها باید در ردیف هایی به فاصله دو متر و فاصله دو بوته در طول ردیف نیز دو متر کشت شوند. چنانچه زمین شیب دار باشد توصیه میشود فاصله بین ردیف ها دو متر و فاصله دو بوته در طول ردیف 8/1 متر در نظر گرفه شود.

تکثیر غیر جنسی هل توسط تقسیم ریشه انجام می‌گیرد. قبل از شروع باد های موسمی منطقه و بارش بارن های سنگین می‌توان اقدام به تکثیر رویشی گیاه نمود. پس از انتخاب بوته های سالم و عاری از هر گونه آلودگی باکتریایی، قارچی و یا میکروبی می‌بایست آنها را از زمین خارج کرده و ریزوم ها را بر حسب اندازه آنها به چند قطعه تقسیم نمود. سپس آنها را در عمق 20 تا 30 سانتی متری خاک و در ردیف هایی به فاصله 8/2 و فاصله بوته ها در طول ردیف نیز 8/2 متر کشت کرد.

در کجای ایران می توان کاشت هل انجام داد

شرایط اقلیمی مهمترین مورد درکشت هر گیاهی است. گیاه هل هم برای رشد مناسب نیاز به مناطقی با دمای مناسب رشد خود و به‌دور از بادهای شدید دارد. زادگاه گیاه هل در مناطق گرم و حاره است. همچنین دمای مناسب برای رشد گیاه هل 35-10 درجه سانتیگراد‌ است. پس براحتی می‌توان تشخیص داد که گیاه هل در کجای ایران می‌تواند رشد کند.

هر منطقه‌ای در کشور ما با شرایط دمایی مذکور می‌تواند مناسب برای کشت این گیاه باشد. البته باید میزان بارندگی را نیز در نظر گرفت. همچنین باید سایر نکاتی که در مورد شرایط مناسب رشد این گیاه وجود دارد را برای رشد بهتر گیاه هل و به دست آوردن حداکثر عملکرد در نظر گرفت. البته لازم است قبل از کشت در سطح وسیع هر محصولی، آن را در سطح اندک کشت کرد و در صورت موفقیت آمیز بودن نتیجه، آن را در سطح وسیع کشت کرد. همچنین لازم است از کارشناسان در این زمینه و نهادهای مرتبط اطلاعات لازم را کسب و با آگاهی کامل اقدام به کشت کرد.

نتیجه

هل درختی با سیستم ریشه‌ای قوی که در مناطق گرم و حاره به ‌خوبی رشد می‌کند. همیشه ادویه‌ها و طعم‌دهنده‌ها محبوبیت بسیار زیادی در بین مردم‌ دارند. زیرا موجب دلنشین شدن مواد غذایی و نوشیدنی‌ها می‌شوند. هل علاوه بر عطر و طعم بینظیر، دارای خواص و فواید دارویی بسیاری در طب سنتی است. مصارف دارویی و خوراکی این ادویه معطر در کشور ما نیز مانند مناطق دیگر بالا است.

از میوه و برگ‌های این گیاه استفاده‌های زیادی می‌شود. این گیاه به نور کافی، دمای مناسب و خاک رسی نیاز دارد تا بتوانند حداکثر عملکرد را داشته باشد. با بررسی شرایط مناسب کاشت هل و پرورش آن، می‌توان به آن به‌عنوان کسب ‌و کاری پرسود هم نگاه کرد. اما لازم است حتماً قبل از شروع کاشت نکات مهم و کاربردی در مورد این گیاه را بخوبی مطالعه کنید و با آگاهی لازم اقدام به کشت و پرورش این گیاه معطر کنید. گیاهان معطر همیشه طرفداران خاص خود رادارند. از هل برای عطر دار کردن نوشیدنی‌ها بخصوص چای استفاده ‌های زیادی می‌شود. همچنین از هل در صنایع غذایی برای مصارف مختلفی استفاده می‌شود.