سیستم های تهویه مرغداری و اهمیت آن در مرغداری

یکی از قسمت های اصلی و جزء جدایی ناپذیر سالن های مرغداری سیستم های تهویه می‌باشند. در واقع استفاده از سیستم های تهویه در مرغداری امری واجب و لازم است و عدم استفاده از آن حتی برای چند ساعت تبعات جبران ناپذیر بر گله می‌گذارد و باعث تلف شدن آنها می‌شود. کنترل عوامل محیطی همچون رطوبت، میزان دما و میزان اکسیژن و گاز دی اکسید کربن در زمینه پرورش طیور چه در مرغداری های سنتی و چه در مرغداری های صنعتی بسیار حائز اهمیت می‌باشد. در این مطلب از سایت الوند به توضیح اهمیت سیستم های تهویه مرغداری و انواع آن می‌پردازیم. با ما همراه باشید.

اهمیت سیستم تهویه در مرغداری

تهویه یکی از عوامل اساسی در ادامه حیاط طیور در سالن های پرورش متراکم و پر جمعیت می‌باشد، زیرا در سالن های پرورشی بخصوص در حالت صنعتی مانند پرورش مرغ در سطح انبوه تهویه اهمیت خود را نشان می‌دهد، بعلاوه پرندگان دارای کیسه های هوایی در بدن خود بوده و مدام نیاز به هوای تازه دارند، بنابراین عمل تهویه علاوه بر تعویض هوای سالن و کمک به ورود اکسیژن تازه در کاهش رطوبت و بوی بد سالن نیز تاثیر به سزایی دارد. از آنجایی کلیه پرندگان در طول 24 ساعت چندین بار اقدام به دفع فضولات می‌کنند. بنابراین شرایط ایجاد می‌کند تا سیستم تهویه در سالن به صورت 24 ساعته روشن باشد تا از افزایش بیش از حد میزان رطوبت، بوی بد مدفوع و بروز بیماری ها در پرندگان و پرسنل جلوگیری به عمل آید. طبق نتایج به دست آمده حدود 2/3 از آب مصرفی پرندگان از طریق مدفوع آنان دفع می‌شود و از طرفی آمونیاک ساطع شده از مدفوع آنان و بیماری های ثانویه مانند کوکسیدیوز و مشکلات فیزیکی مانند در رفتگی تاندون آشیل پا و آرتریت زانو از جمله مسائلی می‌باشد که در صورت تهویه نشدن هوای محیط سالن ممکن است گریبانگیر پرندگان و پرسنل مرغداری شود، به همین جهت تهویه سالن از اهمیت بالایی برخوردار است و بر خلاف تصور اکثر پرورش دهندگان ستنی، هدف اصلی تهویه سالن خروج رطوبت می‌باشد و تامین اکسیژن تازه در درجه بعدی قرار دارد.

انواع سیستم های تهویه مرغداری

از مهمترین سیستم ها و روش های تهویه در احداث مرغداری صنعتی و سنتی می‌توان تهویه طبیعی، تهویه طولی، تهویه عرضی، تهویه سقفی، تهویه فن جت و تهویه از کف اشاره کرد. در طراحی این نوع سیستم های تهویه از هواکش های قوی استفاده می‌شود که در بازار آن را بنام فن مرغداری می‌شناسیم. در ادامه به توضیح هر کدام خواهیم پرداخت. تهویه طبیعی در مناطقی مطرح است که دمای هوا و رطوبت نسبی محیط مناسب پرورش پرندگان باشد و این سیستم در مناطقی خیلی گرم یا سرد پیشنهاد نمی‌شود. تهویه طبیعی موفق بستگی دارد که دیوارها زیاد از حد گرم نشوند. در طراحی آشیانه ها می‌توان به جهت بادهای مناسب منطقه که می‌توانند مفید واقع شوند توجه شود. هوای گرم سبک تر از هوای سرد است، به همین دلیل همیشه به طرف بالا حرکت می‌کند. این هوا از میان منافذ، پنجره ها و دریچه ها عبور می‌کند و به خارج آشیانه می‌رود. و به این وسیله با خود رطوبت، گرد و غبار و گاز آمونیاک را خارج می‌کند. به همان حجم هوا که خارج می‌شود، هوای پاک وارد، و جایگزین آن می‌گردد. در این سیستم ورودی های هوا شامل دیوارهای باز جانبی یا پنجره های و دریچه های آشیانه است. برای بستن ورودی های هوا می‌توان از پرده و یا ورقه های مختلف استفاده نمود. و بهتر است که ورودی های هوا در تمام امتداد طول آشیانه کار گذاری شوند.

تهویه عرضی

سیستم تهویه عرضی همراه با دما و رطوبت مناسب، بدین گونه می‌باشد که هوا پس از تنظیم دما و رطوب آن در اطاقکهایی که در طول سالن طراحی گردیده اند وارد سالن شده. هوای آلوده و گرد و غبار از طرف مقابل توسط هواکشها خارج می‌گردد. این روش در سالنهای سوله ای، صاف و سقف قوسی، که فوس آنها درعرض سالن می‌باشد قابل اجرا است.

تهویه طولی یکی دیگر از سیستم های تهویه مرغداری

در این روش دریچه های ورود هوا در انتهای یك طرف سالن در منتهی الیه دیوارهای طولی و هواكش ها در انتهای دیگر سالن در منتهی الیه دیوارهای طولی (یا دیوارهای عرضی) قرار دارند. این نوع تهویه در سالن هایی با طول كمتر از ۶۰ متر قابل اجراست. چناچه طول سالن بیشتر باشد، می‌توان دریچه های ورود هوا را در دو انتهای سالن و هوتكش ها را در وسط سالن و یا برعكس نصب كرد. در هر حال فاصله هواكش ها و هواده ها با فاصله ذكر شده در چند قسمت باید نصب شوند.

تهویه سقفی

سیستم تهویه سقفی بیشتر در شرایط آب و هوایی سرد و معتدل مورد استفاده قرار می‌گیرد. در سیستم تهویه سقفی هواکش ها در سقف قرار می‌گیرد و دریچه های ورودی هوا در دیوارهای جانبی سالن قرار داده می‌شود. از مزایای این سیستم در شرایط آب و هوای خیلی سرد عدم ریزش هوای سرد روی سر جوجه ها در فصول سرد سال می‌باشد و از معایب این سیستم عدم امکان شستشوی مناسب و ضدعفونی هواکش ها می‌باشد.

تهویه فن جت از دیگر سیستم های تهویه مرغداری

می‌توان كانال هایی به نام فن جت (Fanjet)‌ در ارتفاع ۳۰ سانتی متری از سقف در مركز سالن نصب كرد و این كانال ها معمولاً پلاستیك یا ورقه آهن گالوانیزه به شكل استوانه و به قطر ۵۰ تا ۱۰۰ سانتی متر ساخته می‌شوند و دارای سوراخ هایی به قطر ۵ تا ۲۰ سانتی متر در اطراف بدنه هستند. انتهای این كانال بسته و در ابتدای آن یك فن (هواده) قوی، هوا را بشدت به داخل كانال هدایت می‌كند تا هوای دمیده شده از سوراخ ها ی كانال به طرف كف سالن خارج شود و باعث جریان یافتن هوای گرم زیر سقف، به طرف پایین شود. مزیت این سیستم تهویه این است كه هوای ورودی در صورت لزوم گرم، سرد، ضدعفونی، خشك یا مرطوب می‌شود و تهویه در كل سالن به صورت یكنواخت صورت می‌گیرد.

تهویه از کف؛ از سیستم های تهویه مرغداری

در این روش در ابتدا در کف سالن کانال هایی ایجاد می‌گردد و روی آنها منافذ قرار می‌گیرد. بر روی این منافذ تورهایی قرار داده می‌شود و در انتهای کانال، فن های هواکش نصب می‌شوند. سیستم تهویه کف در انواع سالن ها با آب و هوای مختلف قابل پیاده سازی است. این نوع سیستم تهویه با مکش هوای کف و خارج کردن آن از کانال جریان هوای داخل سالن را تهویه می‌نماید. برای بهبود و افزایش تأثیر گذاری این روش، منافذ را در زیر دانخوری ها و آبخوری ها قرار می‌دهند که تجمع طیور در آن نقاط بیشتر است.

تهویه تونلی

این نوع تهویه در شرایط آب و هوای گرم استفاده می‌شود و یکی از رایج ترین روش های تهویه سالن های پرورش طیور در ایران می‌باشد. در این سیستم پرورش طیور هواده ها در انتهای آشیانه و هواکش ها در انتهای دیگر قرار دارند. هوا در طول آشیانه حرکت کرده و سپس خارج می‌گردد. در این سیستم پرورش طیور سرعت بالایی از حرکت هوا در طول سالن مرغداری ایجاد می‌گردد که در سطح مرغان 2 تا 4 برابر نسبت به سرعت هوا در تهویه عرضی می‌باشد. در سیستم تونلی فن ها باید حداقل در هر دقیقه توانایی تعویض کامل هوای سالن پرورش طیور را داشته باشند تا هوا بتواند با سرعت 120 متر بر دقیقه (400 ft/min) از روی سر پرندگان عبور کند. این جریان هوا باعث خنک کردن پرندگان به میزان ºc 7-5 می‌گردد. در شرایط هوای گرم و خشک می‌توان از سیستم های تبخیرکننده آب، شامل استفاده از مه پاش و یا پوشال (Pad cooling)‌ برای خنک کردن پرندگان استفاده نمود.